همکاری دانشگاه‌های شریف و کمبریج
دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه کمبریج انگلستان در یک همکاری مشترک، موفق به ساخت نسل جدیدی از ژنراتورهای مورد استفاده در توربین‌های بادی برای اولین بار در جهان شدند.
اولین ژنراتور القایی با تغذیه دوگانه جهان که در آن جاروبک حذف شده است، با توان ۲۰ کیلووات توسط یکی از برجسته‌ترین تیم‌های تحقیقاتی جهان متشکل از پژوهشگران سه دانشگاه شریف، کمبریج و دورهام انگلیس طراحی و ساخته شد. این ژنراتور پس از انجام تست‌های اولیه و اخذ مجوزهای لازم روی یک توربین بادی در دانشگاه کمبریج نصب شده و با اتصال به شبکه مشغول به کار است.
ژنراتورهای القایی با تغذیه دوگانه نوعی از ژنراتوها هستند که در سال‌های اخیر با کاهش هزینه‌های تولید برق از انرژی باد، زمینه گسترش سریع استفاده از این نوع انرژی را فراهم آورده است. حالا پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه کمبریج با ابتکار جدیدی موفق شدند نسل جدیدی از این ژنراتورها را اختراع کنند که باز هم هزینه‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این ژنراتور جدید می‌تواند افق جدیدی را در صنعت انرژی‌های جایگزین بگشاید.
دکتر سید هاشم اورعی میرزمانی، سرپرست بخش طراحی و مهندسی پروژه در باره مهمترین چالش‌هایی که ژنراتورهای توربین‌های بادی معمول از نظر فنی و اقتصادی با آنها دست به گریبانند گفت: «ژنراتور القایی با تغذیه دوگانه ایرادهایی دارد که دو عیب آن بسیار بارز است، یکی اینکه این ژنراتورها چون باید توان را به قسمت دوار منتقل کند، بخشی به نام جاروبک دارند، که باعث به وجود آمدن یک اتصال سایشی شده که خود این امر یک عیب محسوب می شود، علاوه بر این کل مجموعه جاروبک چند اشکال اساسی دارد، یکی اینکه سیستم را بزرگ و سنگین می کند و چون قرار است این قسمت در ارتفاع 70 متری بر روی دکل نصب شود در نتیجه هزینه بیشتری را برای ساخت سازه یک دکل می‌طلبد. عیب دیگر آن، هزینه نگهداری سیستم جاروبک است، چون اتصال آن از نوع سایشی است پس باید در فواصل کم مثلا هر سه تا شش ماه آن را از مدار خارج و تمیز کرد و دوباره بر روی دکل نصب کرد» رئیس انجمن علمی انرژی بادی ایران افزود:« در تعویض و تمیز کردن جاروبک هزینه تعمیر آن مهم نیست بلکه هزینه های تولید از دست رفته است که اهمیت بسیاری دارد، مساله مهم دیگر هزینه های نگهداری این جاروبک هاست، چرا که به طور معمول ما آنها را در محلهایی که دور از دسترس هستند، مانند، بیایانها و دریاها نصب می کنیم، پس هزینه نگه داری آنها بالا می رود و در مجموع این جاروبک ها باعث پایین آمدن قابلیت سیستم می شود که این امر از نظر اقتصادی بسیار مهم است. علاوه بر این اشکال بزرگ دیگر این جاروبک این است که ما را مجبور به استفاده از گیربکس های سه مرحله ای می‌کند، که این نوع گیربکس هم بزرگ بوده و هم حجیم و سنگین که در نهایت باعث بالا رفتن قیمت آن می شود.»
استاد دانشگاه صنعتی شریف ایده اصلی اختراع جدید را که به ثبت جهانی رسیده است اینگونه تشریح کرد:« ما به این نتیجه رسیدیم که اگر بتوانیم قسمت جاروبک را حذف کنیم، هم خود ژنراتور کوچکتر و ارزانتر می شود و هم می توان یک مرحله از گیربکس را حذف کرد. این یک ایده تحقیقاتی بود که با یک تیم تحقیقاتی قوی در دانشگاه کمبریج شروع به کار کردیم. در واقع اساس کار ما بر این بود که با ایجاد تغییراتی سیم پیچی موتور را به گونه ای طراحی کنیم که نیازی به جاروبک نداشته باشد. این کار را کم کم توسعه دادیم تا جایی که سه مرکز تحقیقاتی برای این پروژه که دو مرکز آن در انگلستان و یک مرکز آن در ایران بود، در نظر گرفته شد و به کمک هم توانستیم یکی از قوی ترین تیم های تحقیقاتی را در دنیا به وجود آوریم.»
دکتر اورعی، نقش دانشگاه‌های همکار در پروژه ساخت ژنراتور القایی بدون جاروبک با تغذیه دوگانه را اینگونه تشریح کرد:« تیم دانشگاه کمبریج به سرپرستی دکتر ریچارد ماک ماهون، مسئول اجرای مراحل ساخت و انجام آزمایشات و مدلسازی شد، تیم دانشگاه دورهام، به سرپرستی پروفسور پیتر تونر، مسوول بحث تحلیل تاثیر این اقدامات بر قابلیت اطمینان و مسایل اقتصادی مربوطه شد، تیم دانشگاه صنعتی شریف هم چون در بعد مغز افرازی قوی‌تر بود، مسوول طراحی ژنراتور، مسایل مربوط به اتصال به شبکه و کنترل شد، در واقع اصل مسایل فنی این طرح بر عهده تیم ایرانی بود.»
برای توسعه این ژنراتور تا کنون بیش از دو میلیون پوند، یعنی بیش از 10 میلیارد تومان هزینه شده است که بخش عمده آن را دولت انگلستان و برخی مراکز حمایتی در اتحادیه اروپا پرداخت کرده‌اند.
روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف
