تا چند سال پیش تقریبا اولین جواب هر کودکی به سوال در آینده می خواهی چه کاره شوی خلبان شدن بود، چرا که آرزوی پرواز شاید بعد از راه افتادن همه ی ما جزو اولین آرزوهایمان بوده و هست.امروزه البته تنوع شغلی و دسترسی به اطلاعات به حدی گسترده و سهل شده که تعجبی ندارد اگر کودکی در جواب سوالتان درباره ی شغل اینده اش بگوید مهندس صنایع با گرایش مدیریت پروژه!!!
و اما خلبانی که شغل مورد بحث این مقال است و هنوز هم در سطح جهان جزو چند شغل با سطح مقبولیت اجتماعی بالا محسوب می شود این روزها شرایط ورود به آن مخصوصا در ایران به نسبت قبل سهل تر و دستیافتنی تر شده است.
راه ورود به خلبانی هواپیمای شکاری و جنگنده از دانشکده های افسری -دانشکده علوم هوایی شهید ستاری- می گذرد و مورد بحث این مقال نیست.تمرکز ما روی خلبانی هواپیماهای غیر نظامی (Civil) ست.
شاید تعریف ما خلبانی در ذهن مان تعریف درستی نباشد پس بهتر است قبل از هر چیزی بدانید که:
خلبان بالاترین فرد در سیستم هدایت وکنترل و نظارت هواپیما است که در واقع فرمانده هواپیمایی با میلیون ها دلار ارزش و مسئول حفظ جان چند صد مسافر هواپیما، می‌باشد.
برای خلبانی هوپیماهای مسافربری نیاز به طی سه دروه ی آموزشی و کسب گواهینامه بین المللی این سه دوره از سازمان هواپیمایی کشوری (CAO) دارید:
1- مدرک PPL: این مدرک برای هواپیماهای سبک نظیر Cessna است. PPL مخفف Private Pilot's Licence به معنی مدرک خلبانی شخصی است.
حداقل مدت دوره ۸ ماه
۴۹۶ ساعت کلاس زمینی دوره PPL
۴۰ ساعت پرواز
۵ ساعت پرواز با شبیه ساز
2-مدرک CPL: این مدرک برای هواپیماهای سنگین و باربری نظیر هواپیماهای Boeing 747 , ATR , AirBus A310 و ... است.کلمه‌ی CPL مخفف Commerical Pilot's Licence به معنی مدرک خلبانی تجاری است.
حداقل مدت دوره ۱۰ ماه
۳۸۵ ساعت کلاس زمینی دوره CPL
۱۰۰ ساعت پرواز
۱۰ ساعت پرواز با شبیه ساز
3-مدرک IR: این مدرک برای کار در شرکت‌های هواپیمایی لازم است. این کلمه مخفف Instrument Rating به معنی نحوه‌ی عملکرد ابزار است.
حداقل مدت دوره ۳ ماه
۳۲۰ ساعت کلاس زمینی دوره IR
۲۰ ساعت پرواز
۲۰ ساعت پرواز با شبیه ساز
اگر مطالب بالا را به دقت مطالعه نموده باشید متوجه شده اید که آموزش در دوره های خلبانی در سه فاز آموزش زمینی(Ground)، ساعت پروازی (in Flight) و پرواز با شبیه ساز (Flight Simulator) صورت می گیرد و بخش عمده ی آموزش از نظر زمانبری منوط به دوره زمینی می گردد.
این آموزش های خلبانی در ایران در دو بخش خصوصی و دولتی صورت می گیرد که بخش دولتی آن محدود به آموزش دوره های زمینی در دانشگاه جامع علمی کاربردی می شود.
سطوح آموزشی خلبانی در دانشگاه جامع علمی کاربردی به شکل زیر می باشد:
خلبانی PPL در مقطع کاردانی
خلبانی CPL در مقطع کارشناسی
دانشجوی خلبانی در این روش علاوه بر پرداخت هزینه ی کمتر برای دوره های آموزش زمینی نسبت به هزینه ی این آموزش در آموزشگاه های خصوصی از قابلیت دریافت مدارک مقاطع آموزش عالی نیز برخوردار می گردد.البته در این نوع طول دوره ها افزیش یافته و حداقل ملزم به گذارندن چهار ترم تحصیلی برای دوره ی کاردانی PPL و چهار ترم تحصیلی برای دوره کارشناسی CPL می باشد.
در این روش آموزش برای تکمیل آموزش دانشجو می بایست ساعت های پروازی در نظر گرفته شده توسط معاونت استاندارد سازمان هواپیمایی کشوری را در آموزشگاه های مجاز آموزش خلبانی طی کند، برای این منظور از طرف دانشکده ی در حال تحصیل به یکی از آموزشگاه ها معرفی می گردد و البته که هزینه ساعت های پروازی به صورت آزاد و طبق مصوبه سازمان هواپیمایی توسط موسسه آموزش آزاد اخذ می گردد.
هزینه دوره های زمینی که در دانشگاه گذرانده می شوند مطابق با نرخ مصوب وزارت علوم و تحقیقات کشور بوده و به صورت شهریه ی ترمی پرداخت می شود.برای ورود به دور ها نیز در زمان پذیرش دانشگاه های علمی کاربردی سهمیه ورودی واحد های ارائه دهنده کاردانی و کارشناسی خلبانی در دفترچه ثبت نام ذکر می گردد که عمده ی مراکز علمی کاربردی ارائه دهنده این دوره ها مرکز آموزش صنعت هوانوردی تهران،بندعباس،مشهد و ... می باشند
و اما آموزش خصوصی در آموزشگاه های آزاد که بیشتر در تهران متمرکز بوده و البته در کرمان و قم نیز وجود دارند با شرایط ورودی تقریبا یکسانی به شرح ذیل صورت می گیرد:
1. حداقل سن جهت ورود به دوره خلبانی ۱۸ سال تمام می باشد.
2. حداقل تحصیلات دیپلم می باشد.
3. دارابودن گواهی پایان خدمت سربازی، معافیت دائم غیر پزشکی، گواهی کفالت و یا برگه اشتغال به تحصیل از دانشگاه
4. داوطلبین بایستی برابر استاندارد طب هوائی سازمان هواپیمائی کشوری از سلامت کامل برخوردار باشند.
5. آشنائی با زبان انگلیسی در حد مکالمه و توانائی خواندن و درک متون در کتب هوانوردی و آزمون های مربوطه، برای داوطلبین الزامی است.
جزئیات آموزش نیز همانگونه که در سطور پیش اشاره شد می باشد. استاندارد طب هوایی نیز شامل موارد زیر بوده که البته این موارد مذکور کاملا دقیق نبوده و قابلیت اتکا به طور کامل را ندارند:
بطور کلی آزمایشات کامل خون و ادرار، نوار قلب، نوار مغز، اکو کاردیو گرافی قلب، هولتر مانیتورینگ (در صورت لزوم) ، تست چشم (شامل دید دور و دید میانه و دید نزدیک، عمق دید ، تست رنگ، و تست چشم با دستگاه) ، نوار گوش یا ادیومتری، عکس ازریه‌ها وسینوسها و نوار ریه، عکس از فک و دندانها و معاینه دندان، تست HIV و معاینه کامل بدن و انجام فشارخون.
تست هوش همان تست هوشی است که برای یک فرد بالغ و دارای مدرک دیپلم در آزمونهای ورودی ارگانها برگزار میشود و منابع آنکتابهای تست هوش موجود در کتاب فروشی هاست.
تست روانپزشکی نیز بسیار ساده است تا سلامت روانی شما را تایید کنند.
حداقل قد مورد نیاز برای خلبانی نیز 165 سانتی متر می‌باشد.
بعد از گذراندن تمامی معاینات پزشکی در صورت قبولی کارت AMC به شما داده میشود که نشان دهنده‌ی سلامت کامل شماست و شما مجاز به شرکت در دوره های خلبانی هستید.
همچنین شرایط ورود به دوره های دانشگاهی مطابق با شرایط دانشگاه جامع علمی کاربردی بوده و اطلاعات آن در دفترچه های ثبت نام دردسترس می باشد.
